محصولات و کشاورزی زرند

درباره محصولات و کشاورزی زرند بیشتر بدانید

در این پست قصد داریم شما را با محصولاتو کشاورزی شهرستان زرند آشنا کنیم.امیدواریم لذت کافی را ببرید.

صدای زرند،محصولات و کشاورزی بخش عمده ای از کسب و کار زرندیان را تشکیل داده است.

سالانه مقدار زیادی محصولات و کشاورزی زرند به خارج از ایران صادر می شود.

یکی از پایه و اساس های مالی زرند کشاورزی است.

 

وجعلنا من الماء کل شیء حی

(و از آب هر چیزی را زنده گردانیدیم)

                                                                                         «سوره انبیا آیه ۳۰»

بحث کلی کشاورزی بحثی طولانی و مهم است که کتابها می طلبد، لکن در این مقال، چکیده ای مختصر به بخش مربوطه که از تولیدات حیاتی و اقتصادی کارساز بشمار می آید خواهیم پرداخت.

مردم زرند در قدیم به لحاظ عدم دسترسی به مشاغل دولتی و یا کارهای دیگر، با استفاده از منابع طبیعی یعنی آب و زمین، کشاورزی را سرلوحه کارهای روزمره خود قرار داده و از همین طریق امرار معاش می نمودند. به همین جهت ضمن اهمیت دادن به کار کشاورزی و تلاش فراوان به امور مربوطه، بهترین نوع محصولات را برداشت می کردند.

تاریخچه و پیشینه دقیقی از احداث قنوات در زرند موجود نیست اما می توان حدس زد که فراوانی آب در سفره های زیرزمینی و نیز ریزش نزولات آسمانی زیاد، عامل سازنده و حیات بخش مردم قدیم زرند در کار کشاورزی بوده است. برکت چشمه های خود جوش و رودخانه ها که در اثر ریزش باران فراوان در زرند و کوهستان های اطراف پدید می آمد، انجام کارهای کشاورزان را در جهت کشت انواع محصولات تسهیل می بخشید. چون کشاورزان به راحتی می توانستند بدون پرداخت وجهی از نعمت آب رسانی استفاده نمایند.

بالا بودن سطح آب در سفره های زیرزمین، باعث شده بود با حفر چاه آنهم کمتر از ده متر به آب برسند. از این جهت با علم و اطلاع از فراوانی آب در منابع زیر زمین و نیز پی بردن به منبع اصلی و یا مظهر آب، در پی ایجاد آبرسانی بصورت قنات اقدام نمودند تا بتوانند زمین های دور دست را زیر پوشش آب قرار داده و برای کار کشاورزی استفاده نمایند. یکی از دوستان محقق اینجانب بنام آقای بابک علی محمدی افشار کارمند سازمان اسناد ملی جنوب شرق (کرمان) با تلاش فراوان کتاب ارزشمندی بنام پیشینه آب کرمان را در بهار ۸۴ منتشر نموده است. نامبرده در جریان احداث قنات در کشورمان می نویسد: «قنات یک اختراع اصیل ایرانی است که کاملاً با وضعیت اقلیمی و طبیعی ایران هماهنگ است و قنات از کشورمان بر چهار قاره کره خاکی کوچ کرده است…» در جای دیگر کتاب مذکور می خوانیم: «چنین تصور می رود که ایرانیان برای حفر قنات از چشمه های طبیعی که اولین شریانهای حیاتی سکنه فلات را تشکیل می داده الهام گرفته باشند»

بهرحال هدف این نوشتار بحث قنات و چشمه نیست، بلکه موضوع کشاورزی زرند تحت امر است. اما ای کاش در شهر خودمان یعنی زرند شخصی آستین ها را بالا می زد و با تحقیق و پژوهش سابقه تاریخی قنوات و موضوع آب و نیز اقدامات در این خصوص را طی وجیزه ای منتشر می کرد، تا نسل آینده ضمن پی بردن به زحمات گذشتگان در جهت پیدایش آب، قدر مایه حیات را بیشتر ارج نهند.

غلات: قبل از آنکه کشت پسته در زرند رواج پیدا کند مردم به کشت غلات بخصوص گندم، جو و ارزن که از نظر غذائی حائز اهمیت هستند بودند و اکثر زمین های پیرامون مرکز شهر (صحرای حسین آباد، اکبر آباد، زرندوئیه و کهنوج) را زیر کشت محصولات مذکور می بردند. در باغات اطراف شهر علاوه بر کشت غلات به محصولات سردرختی هم می پرداختند بطوریکه در اکثر باغات و خانه های شهر، میوه جات انار، انگور، سیب درختی، به، انجیر، گیلاس و آلبالو و سایر محصولات فصلی را برداشت می کردند.

روستا نشینان که شغل اصلی آنها در قدیم کشاوری بوده، علاوه بر کشت غلات نسبت به کاشت و برداشت میوه جات دیگر اقدام می نمودند. در اکثر روستاهای کوهستان شرقی منجمله دشت خاک بهترین نوع گندم و سیب زمینی و میوه های سردرختی بدست می آمد که شهرت محصولات منطقه مذکور در استان زبانزد بوده است. در مناطق کوهستانی غرب بخصوص جرجافک و روستاهای اطرافش میوه جات آن معروفیت خاصی داشته که حتی به کرمان صادر می شده است. بطور کلی زرند یک منطقه وسیع کشاورزی بوده که تمام محصولات آن اعم از غلات، صیفی جات، میوه جات آن به لحاظ خاک حاصلخیزش و نیز فراوانی آب از نظر کیفیت در استان شهرت داشته است.

تأسیس اداره کشاورزی: از آنجائیکه موقعیت اقلیمی و جغرافیائی زرند از نظر کشاورزی مستعد و خاک حاصلخیز آن در نقاط مختلف شهرستان با کشت انواع محصولات کشاورزی مرغوب بوده، به منظور بهبود و بالا بردن کیفیت محصولات و نیز توسعه بخش کشاورزی در سال ۱۳۳۸ شمسی اداره ای بنام اداره ترویج کشاورزی شروع بکار نمود. در دی ماه ۷۹ مجلس شورای اسلامی وزارتخانه کشاورزی و جهاد سازندگی را ادغام و به وزارت واحد جهاد کشاورزی تغییر نام داد و در نتیجه در شهرستان ها منجمله زرند اداره مذکور، با نام جهاد کشاورزی به فعالیت مشغول گردید که در این رابطه اداره منابع طبیعی و آبخیز داری هم از زمره، در جهت حفظ و احیا و توسعه منابع مذکور کار خود را آغاز نمود.

بر اساس اعلام جهاد کشاورزی زرند در حال حاضر شهرستان زرند با تعداد ۸۰۸ آبادی و ۹ دهستان و ۲ بخش و ۴ شهر، دارای ۶۳۰ حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق و ۵۰ رشته چشمه و ۴۶۸ دهنه قنات است که میزان آب مصرفی در بخش کشاورزی ۲۹۰ میلیون متر مکعب با وسعت اراضی قابل کشت ۱۰۰ هزار، سطح زیر کشت محصولات زراعی ۷۰۰۰، سطح زیر کشت محصولات باغی ۵۲۰۰۰ ، اراضی دیم ۲۰۰، وسعت جنگل ۳۵۰۰۰ ، وسعت کویر و بیابان ۱۰۰۰۰۰، با وضعیت دام و طیور واحدهای دامی و صنعتی شهرستان ۱۷۰۰۰۰ رأس دام سبک، ۱۴۰۰۰ رأس دام سنگین، ۳۴۵۰۰۰ قطعه طیور، ۷۰۰ کندوی زنبور عسل با سه مزرعه پرورش ماهی، علی رغم خشکسالی های سالهای اخیر در سال زراعی ۸۵-۸۶ به تولید ۱۸۰۰۰ محصولات زراعی، ۵۰۰۰ محصولات باغی، ۳۶۴۲۰ محصولات دامی، ۶۰۰۰ تن گندم، ۸۱۰۰ تن یونجه، ۴۲۰۰۰ تن پسته، ۸/۰ تن زعفران، ۴/۰ تن زرشک و ۳۶۰۰ تن شیر دست یابد.

پسته: از مهمترین محصول کشاورزی که در سه دهه اخیر رونق چشمگیری بدست آورده و به بازار کشورهای غربی هم صادر شده شهرستان زرند پسته است. به همین جهت در سالهای اخیریر به وسعت زمین های کشت پسته اضافه گردیده است. پیش بینی تولید محصولات باغی سال ۸۷ که با سرمازدگی زمستانه و بهاره روبرو بوده میزان تولید پسته را طی چند سال گذشته به حداقل رسانده است بطوریکه از ارقام پیش بینی شده کاهش فاحشی داشته و شاید هم به نصف برسد. بطور نمونه پسته یکی از بارزترین محصول زرند محسوب می گردد با پیش بینی بیش از سی هزار تن احتمالاً به ۱۵ تا ۲۰ هزار تن در سال مذکور خواهد رسید. در حالیکه بالاترین شاخص پسته در سالهای گذشته به بیش از ۴۰ هزار تن رسیده بود. بطوریکه کارشناسان جهاد کشاورزی زرند میزان اُفت تولید محصول پسته در اثر عوامل غیر مترقبه را ۶۸۲۰ تن در اثر خشکسالی و ۱۷۰۵۰ تن در اثر سرمازدگی برآورد کرده اند. در بقیه محصولات باغی هم بخصوص انگور، به، هلو، شلیل، زردالو، انار، انجیر آبی، زعفران و حتی زرشک هم تحت تأثیر عوامل طبیعی قرار گرفته و کاهش فاحشی داشته اند. با این وجود و برغم کم آبی شدید منطقه هر روز شاهد گسترش زمین های پسته در روستاها هستیم. بنابراین اگر مسئولین محترم شهرستان و استان بطور مستمر تلاش های خود را در جهت تأمین آب، آنهم بطور دائم در بخش کشاورزی سرانجام برسانند، شهرستان زرند می تواند یکی از بزرگترین مرکز صادر کننده انواع پسته در جنوب شرق کشور شناخته و معرفی گردد. هرچند اخیراً آقای دکتر امیری نماینده زرند و کوهبنان مکاتباتی با وزیر نیرو انجام داده و آقای محسن جلال پور رئیس اطاق بازرگانی و صنایع و معادن کرمان از انتقال طرح ۲۵۰ میلیون متر مکعب آب بطور سالانه از سر شاخه های کوههای زاگرس خبر داد و گفت: طرح مذکور بیش از ۱۰ سال بلاتکلیف مانده است. در عین حال آقای مهندس صادقی مدیر جهاد کشاورزی شهرستان زرند از کاهش ۷۵ درصدی محصول پسته ۸۷ در شهرستان خبر داد و برداشت سال جاری را بین ۱۲ تا ۱۶ هزار تن پسته برآورد نمود. در حالیکه در سال زراعی گذشته (۸۶) تولید محصول پسته شهرستان ۴۵ هزار تن بوده است. نامبرده افت محصول را سرمازدگی و سهم کم آبی و خشکسالی را در این کاهش محصول ۵ درصد و سهم سرمازدگی را ۷۰ تا ۸۰ درصد عنوان نمود. در حال حاضر ۴۹۰۰ هکتار از باغات پسته شهرستان زرند تحت پوشش بیمه محصولات کشاورزی می باشد.

مراتع شهرستان زرند: مساحت کل شهرستان زرند (بعد از منفک شدن کوهبنان) معادل ۸۵۶۵۰۰ هکتار (حدوداً ۱۳۷۰۴ کیلومتر مربع) می باشد مساحت طبیعی شهرستان را بالغ بر ۷۳۰۰۰ هکتار تشکیل می دهد بطوریکه ۸۸ درصد مساحت شهرستان را در بر می گیرد. میزان تولید علوفه مراتع شهرستان در سال ۳۴۹۸۰ هزار کیلوگرم است که با احتساب هر کیلوگرم ۱۵۰۰ ریال ارزش علوفه خشک بالغ بر سالانه ۵۲۴۷۰ میلیون ریال برآورد و از ۱۷۰ هزار واحد دامی ۱۰۲۰۰۰ واحد دامی معادل ۶۰ درصد آنها به مراتع وابسته می باشند.

آبخیزداری: متأسفانه در این چند سال اخیر عدم ریزش نزولات آسمانی، شهرستان زرند را در بخش های مهم کشاورزی دچار مشکل  اساسی نموده و این در حالی است که اُفت آبهای زیرزمین بشدت در حال فرو رفتن می باشد که با استفاده بی رویه تعادل بین میزان آب وارده به سفره های زیرزمین و میزان آب خروجی از سفره های مربوطه را به هم زده است. بطوریکه اگر در سالهای آینده چنین پدیده ای ادامه داشته باشد باید منتظر فاجعه ای بالاتر از زلزله بود، در حالی که بیلان آب سطحی شهرستان بالغ بر ۱۳۴۸ میلیون متر مکعب است مقدار ۱۱۷۲ میلیون مترمکعب آب مذکور منجر و ۱۳۹ میلیون متر مکعب نفوذ و ۳۷ میلیون متر مکعب بصورت روان آب می باشد و تنها ۱۰ درصد از کل بارندگی به زیرزمین و سفره های مربوطه نفوذ می یابد. لذا چنین آمار نگران کننده ای باید مورد توجه ویژه مسئولین شهرستان و استان قرار می گیرد که قبل از بروز فاجعه ای بزرگ و جبران ناپذیر بفکر چاره بوده و مسئولین ارشد نظام را نسبت به سرنوشت بیش از ۱۲۰۰۰۰ نفر (فقط جمعیت شهرستان) را آگاه و مجاب نمایند. هرچند بر اساس گفته های آقای خسرو معتضد تاریخدان کشورمان (در شبکه دو سیما) اجرای انتقال آب به کویر، از پیشنهادات کارشناسان و مشاورین خارجی در زمان پهلوی اول (رضاشاه) بوده و حتی در زمان پهلوی دوم (محمدرضا) طرح انتقال آب از دریا به کویر توسط کارشناسان ایرانی مورد مطالعه قرار گرفت که نقشه های مهندسین مربوطه در مجله علمی دانشمند (قبل از انقلاب) چاپ گردید. بعد از انقلاب مدتی افکار عمومی کویر نشینان بخصوص شهرهای شمال استان به انتقال آب از سرشاخه های کارون به رفسنجان و زرند سوق داده شد، اما متأسفانه به علت مخالفت نمایندگان استان خوزستان در هاله ای از سکوت فرورفت . البته آقای دکتر امیری نماینده محترم زرند و کوهبنان طی مکاتباتی اعلام خطر را به مجلس و سایر مسئولین ذیربط منتقل نموده، لکن همت و پشتکار مجمع نمایندگان استان را می طلبد که با جدیت مسئله حیاتی مذکور، از این خطه کشورمان را دنبال و نسبت به آبرسانی شهرهای مربوطه اعم از دریا و یا قانع کردن نمایندگان مخالف (هرچند اصولی و منطقی به نظر نمی رسد) مشکل کمبود آب را مرتفع تا شاهد رونق و توسعه بخش کشاورزی شهرستان باشیم.

زعفران: کشت زعفران در شهرستان زرند به قدیم الایام باز می گردد. از دیر زمانی کشاورزان مناطق کوهستانی شرق زرند به کشت زعفران آنهم به مقدار کم مبادرت می ورزیدند. در چند سال اخیر زعفران کاران در روستاهای دشت خاک، سربنان، جرجافک، باب هویز و سایر مناطق سردسیری به کشت زعفران ترغیب شده بطوریکه زعفران بدست آمده نسبت به زعفران استان خراسان از برتری و کیفیت بالائی برخوردار می باشد. تا سال ۸۵ زمین های زیر کشت زعفران در شهرستان زرند (به جز کوهبنان) ۱۱۵ تا ۱۳۰ هکتار بوده که برداشت آن (در سال ۸۷) ۴۲/۰ (تن) پیش بینی شده است. سایر محصولات باغی نمونه انگور آبی که ۷۱۲ تن پیش بینی گردیده بود بعلت کاهش خشکسالی و سرمازدگی به میزان ۲۱۳ تن، گردو با پیش بینی ۴۱۴ تن به ۱۲۵ تن، انار با پیش بینی ۷۰۰ تن به ۲۱۰ تن، پسته با پیش بینی ۳۴۱۰۰ تن به ۱۰۲۳۰ تن، زیتون با پیش بینی ۴۳۰ تن به ۲/۰ (تن) رو به نزول گذاشته است.

زیتون: در سال ۱۳۷۴ شمسی به منظور ترغیب کشاورزان شهرستان، از طریق جهاد کشاورزی زرند تعدادی نهال زیتون به طور رایگان در بین کشاورزان توزیع شد. خوشبختانه کشت گیاه مذکور با شرایط آب و هوایی روستاهای زرند بخصوص مناطق کوهستانی به ثمر دهی نشست، بطوریکه یکی از کشاورزان با ذوق بنام آقای حسن اسدی خانوکی با احداث کارخانه روغن کشی زیتون توانست محصول خود را به صورت کنسروی و زیتون شور به بازار عرضه نماید و نامبرده به لحاظ عملکرد مناسب مقام اول را در کشور کسب نمود.

متأسفانه در سال ۸۷ به علت خشکسالی و سرمازدگی محصول مذکور که از طرف جهاد کشاورزی زرند ۴۳۰ تن پیش بینی شده بود به ۲/۰ تن کاهش یافته.

محصولات گلخانه ای: برای اولین مرتبه در شهرستان زرند آقای رضا سلطانی زاده کارشناس کشاورزی در سال ۷۴ نسبت به احداث محصولات گلخانه ای اقدام نمود که در نتیجه به کشت و برداشت خیار (خیار سبز) مبادرت نمود. اقدام نامبرده باعث ترغیب سایرین در ارتباط با ترویج محصولات گلخانه ای و برداشت فراورده های آن گردید. 

پرورش کرم ابریشم: برای اولین بار آقای مهدی شفعی زاده کارشناس مدریت کشاورزی زرند نسبت به پرورش «نوغان» اقداماتی انجام داد که پس از موفقیت توسعه آنرا در مناطق زرند بخصوص جرجافک گسترش داد.

کارخانه شیر پاستوریزه: کارخانه لبنیات و فرآورده های مربوطه توسط جهاد سازندگی زرند در حال احداث می باشد. کارخانه مذکور که در ۷ کیلومتری جنوب زرند در نظر گرفته شده، با هزینه ای بالغ بر ۸۰۰ ملیون تومان تا پاییز ۸۷ حدود ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته که با روند پیشرفت در کار، امید آن می رود که تا اواخر ال مذکور و یا اوایل سال ۸۸ مورد بهره برداری قرار گیرد. انجام امور کار و اجرای تهیه ی فرآورده های کارخانه لبنیات زرند در سه شیفت کاری پیش بینی گردیده که هرشیفت معادل ۱۰ تن شیر و فراورده های مربوطه را به مردم شهرستان زرند ارائه می دهند.   

قارچ: اخیراً توسط جهاد کشاورزی و کارشناسان این اداره نسبت به نحوه ی برداشت قارچ اقداماتی انجام گردیده و عده ای از کشاورزان به این کار مشغول هستند.

 عسل: در روستاهای کوهستانی زرند کندوهای عسل وجود دارد که سالانه مقداری از این مواد غذایی مغذی برداشت می کنند.