موقعیت اجتماعی زرند در سال ۱۳۵۷

صدای زرند،این شهر در سال ۱۳۵۷ ش. یکی از قطب های مهم صنعتی در جنوب شرق کشور به شمار می آمد. حضور کارشناسان خارجی، به ویژه کارشناسان و مهندسین شوروی (سابق) که با خانواده هایشان در این شهر اقامت داشتند، و ساخت و ساز برخی قسمت های مرتبط با این منازل مهندسان و ذوب آهن، شهر را شبیه کشورهای غربی نموده، تا آنجا که بسیاری از بازدیدکنندگان غیر بومی، زرند را مشابه شهرهای اروپایی برمی شمردند.

 رضا کردی در ارتباط صنعتی شدن و نیز موقعیت اجتماعی زرند در کتاب «سیری در جغرافیای تاریخی زرند و کوه بنان» این گونه آورده است: «کشف معادن زغال سنگ، روند شهرسازی را در این شهرستان سرعت بخشید و به زودی چند شهرک مسکونی، صنعتی از جمله: زرندنو، پاپدانا، ریگ آباد (اسلام آباد) و ریحان شهر (فعلی) ساخته شد. در این شهرک ها که جهت سکونت مهندسان ساخته شده بود تمامی امکانات زندگی شهری از قبیل سالن ها، زمین های ورزشی، سینما، مهمان سراهای متعدد، شرکت های تعاونی، کودکستان، دبستان و … ساخته شد و برخی در همان زمان معتقد بودند که این منطقه زرخیز به زودی به یک اجتماع صنعتی و فرهنگی بزرگ تبدیل خواهد شد … در زرند کرمان ساختمان های مدرن جهت سکونت مهندسین و کارفرمایان ساخته شده که زیبایی و منظره آن ها، چشم را خیره می کند و بیننده فکر می نماید، در یکی از شهرهای کوچک و زیبای اروپاست.

احداث خانه های سازمانی، کارگاه های صنعتی شرکت تعاونی، مراکز درمانی، مراکز تفریحی، سینما و سایر مراکز رفاهی در شهرسازی (شماره ۲،۱ و ۳) در انتهای خیابان ششم بهمن (فلسطین) این قسمت از شرق زرند را به محیط و فضایی دل انگیز و فرح بخش و نیز پایگاه اصلی پذیرش افراد جویای کار تبدیل نموده بود. اشتغال صدها نفر بومی و غیر بومی در مراکز صنعتی و معدنی زرند (کارخانه زغال شویی، معادن پاپدانا، معادن باب نیزو، معادن هجدک، معادن هشونی و …) برای مأمورین امنیتی و اطلاعاتی ۲ رژیم پهلوی موقعیتی خاص به وجود آورده بود؛ نگرانی حکومت از یک اعتصاب سراسری معدنچیان معادن و نرسیدن سوخت به کوره بلند ذوب آهن و خاموش شدن کوره در اصفهان، و از سوی دیگر، وضعیت و سرنوشت کارکنان خارجی، حساسیت و توجه ویژه مأمورین زرند، مرکز استان و پایتخت را به دنبال داشت.

از دیگر مراکز صنعتی زرند نیروگاه برق (توانیر) بود. این نیروگاه که برق عمده شهرها و مراکز استان های جنوب شرق و حتی شهرهای شمال زرند (بافق و یزد) را تأمین می نمود، نگرانی مسئولین امنیتی و اطلاعاتی را مضاعف نمود. نگرانی مأمورین از احتمال قطع سراسری مراکز چند استان و شهرها، زمانی به اوج خود رسید که مسئولین و کارکنان توانیر زرند، به دنبال تیراندازی مأمورین ساواک به انقلابیون این شهر در آبان ( ۵۷ ) ، طی اطلاعیه ای مشروط، همبستگی خود را به همراه تهدید جدی قطع سراسری برق اعلام نمودند.

وضعیت بازار در طوفان انقلاب :

اوضاع بازار در روزهای پرتلاطم انقلاب در زرند و نگرانی تجار و کسبه که با عدم امنیت مواجه شده بود، از موارد قابل توجه در این شهر بود. تعطیل نمودن مغازه ها و اعتصاب بازاریان و اصناف آن ان و همراهی با سایر معترضین، از فعالیت های ارزشمند این قشر در روزهای سرنوشت ساز محسوب می شود.

در آذرماه سال ۱۳۵۷ ش. در بحبوحه ی اعتراض و تظاهرات اهالی، افرادی که سال ها قبل از علنی شدن مبارزات انقلاب از یکدیگر کینه و یا خصومت شخصی داشتند، موقعیت آشفته بازار و نابسامانی را مناسب دانسته و با سوء استفاده از دو دستگی موجود، به طور غیرمستقیم به تصفیه حساب های شخصی خود پرداختند. افراد مذکور از گل آلود بودن آب، استفاده و خسارت ها ی مالی به افراد مورد نظر خود وارد می نمودند و گناه رفتار ناشایست خود را به گردن موافقین و یا مخالفین حکومت وقت می انداختند.

در این گیر و دار هر شب خبرهایی از سرقت چندین مغازه و منازل در سطح شهر به گوش میرسید. از طرف دیگر، زمانی نگرانی اهالی به خصوص کسبه ی بازار مضاعف گردید که خبر به آتش کشیدن چند مغازه از جمله فروشگاه بزرگ برادران عقابیان ۱ در کرمان، به زرند رسید. اتفاق مذکور باعث شد که مغازه داران زرندی که قبل از این حوادث و بروز نا امنی ها، شب ها در زمان تعطیل نمودن مغازه های خود، تنها به قفل کردن درهای شیشه ای اکتفا می نمودند، تصمیم گرفتند به منظور حفظ و در امان بودن اجناس مغازه های خود و جلوگیری از سرقت، نسبت به ساختن درهای آهنی به عنوان محافظ مغازه ها اقدام نمایند.

در این بین افرادی نیز جهت اطمینان بیشتر به اتفاق [همراه] در مغازه های خود می خوابیدند تا آسیبی به مغازه ی آن ها وارد نشود. از جمله مراکز تجاری که در معرض آسیب بیشتری قرار داشت، دو بازار اصلی شهر، بازار وکیل و بازار سهرابی بود که نسبت به سایر مراکز تجاری که در خیابان ها و مسیرهای پرتردد قرا ر داشتند، از آسیب پذیری بیشتری برخوردار بودند.

از این نظر و به لحاظ اطمینان بیشتر کسبه ی دو بازار مذکور، به خصوص بازار سهرابی، طی مکتوب دسته جمعی به نیروی انتظامی وقت اعلام کردند که تا سه ماه امنیت مغازه ها را در شب ها به عهده خواهند گرفت و در نتیجه طی برنامه ای، نگهبانان قابل وثوق را به کار گرفتند. تعدادی هم که در بین خانواده ها نفوذ و به تفتیش عقاید آن ها می پرداختند، به منظور تغییر شیوه عقیدتی در جهت هم عقیده شدن با آن ها ، دست به اقدامات ناشایست می زدند که چنین رفتاری باعث نگرانی شدید در بین خانواده ها گردیده بود؛ این اقدامات گاهی به خشونت هم می کشید.

تعدادی از کسبه ی آزاد انقلابی و مبارز دوران انقلاب اسلامی زرند

منبع: کتاب خاطراتی از وقایع انقلاب اسلامی در زرند (مهدی سهرابی زرندی)

« اقتباس بدون ذکر مؤلف مهدی سهرابی زرندی پیگرد قانونی دارد »