نقش کارکنان ذوب آهن و معادن زرند در دوران انقلاب

به گزارش صدای زرند، تابستان ۱۳۵۷ ش. تعدادی از انقلابیون و مبارزین مخالف حکومت پهلوی که در ذوب آهن (شهرسازی شماره یک) زرند شاغل بودند، مخفیانه نسبت به توزیع اعلامیه‌های امام (ره) به افراد قابل وثوق و مخالفین حکومت وقت اقدام می‌نمودند. افراد مذکور که در قالب تیم مبارز، فعالیت محرمانه داشتند، اعلامیه‌ها و همچنین وقایع و حوادث سایر شهرها را به اطلاع مردم می‌رساندند.

تیم مربوطه، ضمن تکثیر نمودن اعلامیه‌ها به طور مخفیانه ـ که بعضاً توسط دستگاه‌های کپی شهرسازی صورت می‌گرفت ـ آنان را در فرصت مناسب به داخل اتاق‌ها، راهروها و در مراکز کارگاه‌های فنی شهرسازی می‌انداختند تا کارکنان شهرسازی از جریانات مملکت آگاه شوند و گاهی اعلامیه‌ها را بر در و دیوار و شاخه‌های درختان که در مسیر عبور و مرور کارکنان قرار داشت، می‌گذاشتند. این افراد چنین اقدامی را در وقت مناسب انجام می‌دادند و با توجه به موقعیت و تردد تعدادی از انقلابیون ـ بین شهرسازی و تأسیسات کارخانه‌ی زغال‌شویی ـ اعلامیه‌ها را در محل‌های مختلف کارخانه، نقاط حساس و بخش‌های مختلف تأسیسات آن واحد بزرگ صنعتی می‌انداختند.

به دنبال به آتش کشیدن مسجد جامع کرمان (۲۴ مهر ۱۳۵۷) که توسط عده‌ای از کولی‌ها و مأموران صورت گرفت، خشم و اعتراض وسیع مردم استان را به دنبال و شعار: «کتاب قرآن را، مسجد کرمان را، خلق مسلمان را، شاه به آتش کشید» در جای جای استان شنیده می‌شد. پس از این واقعه، با برنامه‌ریزی گروه انقلابیون در زرند و به منظور پشتیبانی و حمایت از مردم کرمان و محکوم نمودن هتک حرمت به مسجد و قرآن، برنامه تظاهرات گسترده و بی نظیری در زرند طرح‌ریزی گردید. در این مراسم برای نخستین بار کارکنان ذوب آهن با اعتصاب ده روزه خود در مراسم راهپیمایی و به دنبال آن در سخنرانی‌ها شرکت کردند.

بیش از سه هزار تن، از کارکنان، مهندسان و کارگران کارخانه زغال‌شویی ذوب آهن زرند، به عنوان اعتراض به رژیم دست از کار کشیدند».

در اولین روز، کلیه‌ی ادارات دولتی، مدارس، کسبه در یک هماهنگی، در محل پارکینگ شهرسازی تجمع نمودند. معترضین پس از طی مسیر خیابان‌های فلسطین، امام (ره)، بهشتی و بلوار ۱۵ خرداد جهت استماع سخنرانی، مجدداً در پارکینگ جمع و به سخنان سخنوران گوش فرا دادند.

سیل خروشان معترضین به حکومت پهلوی در خیابان بهشتی (فعلی) زرند ـ  اوایل آذر ۱۳۵۷

در عکس که انبوه جمعیت، به ویژه کارکنان ذوب‌آهن، اصناف و بازاریان در خیابان شاهرضا (شهید بهشتی) مشهود است، افرادی چون: رمضان ابراهیمی (بازنشسته ذوب‌آهن صف جلو، اولین نفر) عباس ایرانمنش (فرزند محمود)، علی ضیاءالدینی (معروف به علی میثم)، مجید برهانی (بازنشسته ذوب‌آهن صف سوم، ردیف اول)، مرحوم میرحسین تهامی (خوار بارفروش بازار وکیل)، حاج مهدی محمد میرزایی (ردیف اول، صف دهم با پیراهن سفید)، قاسم ایزدی (بازنشسته سپاه پاسداران)، محمد باقر قاسمی (بازنشسته ذوب‌آهن نفر دوم در صف چهارم)، مرحوم احمد ترک‌زاده (راننده وقت اتوبوس، نفر دوم صف چهارم)، مرحوم اصغر اسلامی (خواربارفروش در خیابان ششم بهمن، نفر دوم در صف سوم)، حسین دلاوری (مداح با پیراهن سفید در حال عبور روی خط سفید خیابان) و … دیده می‌شوند.

از جمله سخنرانان آن روز تاریخی، افرادی چون: عبداللهی کارمند شاغل در ذوب آهن، اَفهمی کارمند وقت اداره ثبت و املاک زرند و مرحوم حسن سهرابی زرندی خطیب معروف و از معتمدین سرشناس زرند، بودند. آن مرحوم، در بخشی از سخنان خود که با شور و هیجان ده‌ها نفر مخالفین و معترضین به رژیم پهلوی همراه بود، خطاب به حاضرین و معترضین به حکومت (وقت) گفت: «… اسلام دین محبت، اُخوت و برادریست، به طوری که در صدر اسلام، گذشت پیامبر عظیم‌الشأن، در موارد مختلف، باعث بارور شدن اسلام گردید. اگر شاه تنها پول نفت را که در حرف، نه در عمل ملی شده اعلام کردند، بین مردم این کشور تقسیم می‌کرد، هیچ فقیر و بیچاره‌ای در این مملکت نبود. بهره‌های سنگین بانک‌ها، آن هم در کشوری که مردم آن مسلمان هستند، کمر مردم ناتوان را شکسته و این خلاف دستور شریعت مقدس اسلام است که از اَعمال ننگین حکومت به شمار می‌آید.

تحصن کارکنان ذوب آهن زرند، در داخل و جلوی مسجد شهرسازی ادامه یافت، به طوری که در این تجمع، افرادی که مخالف رژیم پهلوی بودند، به سخنرانی و روشنگری می‌پرداختند.

«در روز ۱۷ مهر ماه ۵۷ کارگران کوی کارشناسان ذوب آهن زرند دست از کار کشیدند». ۵۴ روز بعد از دومین تحصن و اعتراضات کارکنان ذوب آهن زرند، به لحاظ عدم پذیرش درخواست‌های آنان، به پیشنهاد انقلابیون، اعتراضات طیف گسترده‌تری پیدا کرد، به نحوی که در آذر ماه تمام واحدهای مرتبط با ذوب آهن، اعم از کارکنان مرکز تحقیقات زرند، کارخانه زغال‌شویی، معادن زغال سنگ پابدانا، باب نیزو، به منظور تحقق یافتن خواسته‌های خود به طور هماهنگ، دست از کار کشیدند.

«در روز ۱۱ آذر ماه ۵۷، کارگران و کارکنان معادن زغال سنگ پابدانا، باب نیزو و مرکز تحقیقات زرند و ناحیه ذوب آهن کرمان، بار دیگر دست از کار کشیدند».

اعتصاب کارکنان ذوب آهن زرند، ادامه یافت تا بدان جا که سه روز بعد، تمام کارکنان زرند و معادن جهت شرکت در راهپیمایی گسترده‌ای که در کرمان تدارک دیده شده بود، شرکت کردند.

«در تاریخ ۱۴ آذر ماه ۵۷، یک راهپیمایی گسترده با شرکت گروه‌های مختلف مردم برپا شد و بیش از ۵۰۰۰ نفر از کارگران، مهندسان و کارکنان ذوب آهن وارد کرمان شدند و به تظاهر کنندگان پیوستند».

سخنرانی مرحوم حسن سهرابی زرندی در بزرگترین میتینگ انقلابیون زرند ـ ۲۰ آبان ۱۳۵۷

عکس فوق توسط این جانب (مؤلف) در محل پارکینگ شهرسازی شماره ۱ ذوب آهن (محل فعلی سنگ آهن جلال‌آباد) گرفته شده است. مطلبی که مرحوم حسن سهرابی زرندی (مؤلف از زراوند تا زرند) در سال ۱۳۵۴ در روزنامه اطلاعات چاپ نمود، توهین به نماینده شخص اول مملکت یعنی بخشدار وقت زرند تلقی گردید و بخشدار به اتفاق تعدادی از مسئولین، با همکاری ساواک تقاضای تعقیب و تبعید ایشان را نمودند که خوشبختانه تلاش آن‌ها ناکام ماند. وی در سخنرانی خود در پارکینگ ذوب آهن، خطاب به مردم گفت: «… یکی از کارهای غیر مشروع حکومت پهلوی سودهای کلان بانک‌هاست. مگر این شخص نمی‌داند که ما در مملکت اسلامی زندگی می‌کنیم و این سودهای بالا، حرام است. در همین شهر (زرند) چند تاجر آبرومند به خاطر سودهای سرسام‌آور بانک‌ها ورشکست شدند و افرادی هم در این ارتباط دست به خودکشی زدند…».

۱ـ برگرفته از نوار ضبط شده. ضمناً این جانب (مؤلف) در جریان خودکشی یکی از تجّار زرند در سال ۵۷ قرار گرفتم؛ آن شخص که چند سالی است به رحمت خدا رفته، از تجّار سرشناس بازار بود که بدهی کلان به بانک‌ها و تعدادی از تجّار او را به جهت اخطارهای پی در پی بانک‌ها و طلبکارها در انظار به خانه‌ای در زرندوئیه کشاند. بعد از دو سه روز پناهنده شدن در خفا، با خوردن تریاک اقدام به خودکشی نمود. پس از اطلاع بستگان او را مورد مداوا قرار دادند. در این رویداد تعدادی از تجّار از طلب خود صرف نظر و تعدادی با اقساط سالانه موافقت کردند.

گوشه ای از تجمع انقلابیون ومبارزین قشرهای مختلف مردم زرند ـ ۲۰ آبان ۱۳۵۷

عکس مذکور که گوشه‌ای از تجمع قشرهای مختلف مردم مبارز و انقلابی زرند را در مراسم سخنرانی و در محل پارکینگ شهرسازی (سابق) ساختمان سنگ آهن جلال‌آباد (فعلی) نشان می‌دهد، افرادی از جمله: مرحوم حسین محمدی معروف به حسین قمر و پدر شهید (راست)، مرحوم اسلامی پدر روحانی عباس اسلامی (راست، با کلاه)، اسلامی (راننده اتوبوس مسافربری)، فتح ایزدی (راننده وقت ذوب آهن)، ابراهیم تراب زاده فرزند مرحوم محمدرضا مبارز فعال (راست)، حاج شیخ علی عرب نژاد معروف به آقا شیخ علی از انقلابیون فعال (راست، با کلاه و پدر شهید)، حاج علی ابراهیمی معروف به علی محمدرضا (وسط، پدر شهید)، قاسمی برادر حجت‌الاسلام آقا شیخ علی قاسمی (چپ)، حاج مهدی میرزایی(چپ)، مرحوم سید مهدی صمدانی (سید مهدی سید علی زاده، چپ، پدر شهید)، مرحوم علی یزدان پناه (چپ)، مرحوم استاد حسن رضازاده (مقدر معروف زرند) و عده بی شمار دیگری دیده می‌شوند (عکاس: مؤلف، با تشکر از حاج احمد چراغی که عکس را توسط آقای ابراهیم تراب زاده ارسال نموده اند).

۲۸ روز بعد یعنی در دی ماه ۵۷ علاوه بر تحصن جدید کارکنان ذوب آهن استان، کارکنان برق منطقه‌ای کرمان نیز دست به تحصن زدند. «در روز ۱۲ دی ماه ۵۷، بیش از ۸۰۰ تن از کارکنان و کارمندان برق منطقه‌ای کرمان دست از کار کشیدند و در محل برق منطقه‌ای تحصن اختیار کردند. در این روز حدود ۱۷ هزار تن از کارگران معادن زغال سنگ کرمان نیز دست از کار کشیدند».

اوج اعتراضات کارکنان ذوب آهن زرند، در نیمه‌ی دی ماه ۵۷ تحقق یافت. در این ایام تمام واحدهای زرند، کرمان و معادن تحت پوشش ذوب آهن در محل «شرکت زغال سنگ کرمان» تجمع و بزرگ‌ترین راهپیمایی اعتراض آمیز را به طرف شهر کرمان آغاز نمودند. در راه پیمایی عظیم دی ماه (۵۷) علاوه بر حضور ۱۷۰۰۰ نفر از کارکنان ذوب آهن استان، طبقات مختلف انقلابی دیگر، از جمله: «پزشکان، کارمندان ادارات دولتی، بانک‌ها، مدارس، بازاریان، مخابرات، پست و تلگراف، شرکت نفت، اداره‌ی برق، کارکنان مس سرچشمه، زغال سنگ کرمان و زرند، دانشجویان و فرهنگیان شرکت داشتند».

«در روز ۱۵ دی ماه ۵۷، روحانیون و مردم مبارز کرمان ۱۰ کیلومتر در شهر راهپیمایی کردند و به جمع متحصنین ذوب آهن پیوستند. در این روز در بخش راور بین تظاهرکنندگان و مأمورین درگیری روی داد و یک تن به شهادت رسید و چند تن زخمی شدند. همچنین کارکنان و کارگران معادن مس سرچشمه دست از کار کشیدند و همبستگی خود را با فرهنگیان اعلام داشتند».

کارکنان ذوب آهن زرند که پس از واقعه آتش سوزی مسجد جامع کرمان، طی بیانیه‌ای ضمن محکوم کردن عوامل حادثه‌ی مسجد جامع، با بر شمردن خواسته‌های صنفی خود (پرداخت معوقات، دریافت سود زغال، افزایش حقوق و سایر خواسته‌ها) که قبل از این به دفعات در خواست کرده بودند و توجهی به آن‌ها نشده بود، اعتصاب ده روز خود را آغاز نمودند. کارکنان بخش‌های مختلف ذوب آهن، به خصوص تأسیسات کارخانه زغال‌شویی و بخش‌های مختلف اداری که در شهرسازی شماره یک به فعالیت می‌پرداختند، پس از اعلام اعتصاب همگانی، با زدن کارت به مسجد شهرسازی می‌رفتند و در آنجا به سخنرانی انقلابیون گوش فرا می‌دادند. چند روز بعد از طرف مسئولین ذوب‌آهن، وعده اجابت نمودن بخشی از خواسته‌های صنفی با پرداخت سود زغال و قسمتی از معوقات، به بهانه این که اعتصاب باعث عدم صدور زغال به اصفهان، منتهی به سرد شدن کوره بلند اصفهان خواهد شد، از کارکنان در خواست بازگشت به کار گردید.

به دنبال بازگشت کارکنان به سر کارهای خود، اهالی زرند به خصوص کسبه بازار و خیابان در یک راهپیمایی، حمایت خود را خواسته‌های مشروع و قانونی کارکنان ذوب آهن زرند اعلام داشتند.

با گذشت حدود هفت ماه از اعتصاب ده روز کارکنان، انقلابیون نهاد مربوط، با هماهنگی سایر انقلابیون و مبارزین کرمان و زرند نسبت به تعطیل کردن کار و تحصن برنامه ریزی نمودند که این اتفاق به طور فراگیر و همگانی، در آذر ماه ۱۳۵۷ تحقق یافت.

«در روز ۱۱ آذر ماه ۵۷، کارگران و کارکنان معادن زغال‌سنگ پاپدانا، باب نیز و مرکز تحقیقات زرند و ناحیه ذوب آهن کرمان، بار دیگر دست از کار کشیدند.»

تعدادی از انقلابیون و مبارزان ذوب آهن در دوران انقلاب اسلامی (۱۳۵۷ ش) زرند

انتهای پیام/

منبع: کتاب خاطراتی از وقایع انقلاب اسلامی در زرند (مهدی سهرابی زرندی)

« اقتباس بدون ذکر مؤلف مهدی سهرابی زرندی پیگرد قانونی دارد »